Bunic en Bunica 

“Bun” is het Roemeense woord voor “goed”. Bunic en bunica zijn opa en oma. Zij staan aan het hoofd van de familie waar hun schoondochters zijn ingetrouwd en hun kleinkinderen worden geboren. Naarmate de ouderdom toeneemt worden de Bunica’s alsmaar liever. Zij zijn dan de spil waarom de opvoeding van de kleinkinderen draait. Zij worden keukenprinsessen waar iedereen zielsveel van houdt. Bunic is de patriarch die zijn volgens traditie functionerende familia met welgevallen beziet. De kinderen hangen meer aan hun bunici dan aan hun mama en papa die ’s avonds pas tegen donker thuiskomen, moe van een lange dag hard werken. 

Ik zit met Bunic Ion Chindris in het zonnetje op de bank naast het huis hoog op een van de heuvels. Op een bijzettafeltje staan de twee glaasjes met de fles. Ion is 84 jaar en vertelt me over de zijn leven als soldaat. Als dienstplichtige moest hij zeer tegen zijn zin in militaire dienst, precies in de tijd toen Roemenië de zijde van Duitsland koos. Aan het oostfront zijn 350.000 Roemeense jongens omgekomen. Zelf heeft hij bij Stalingrad gevochten. Zijn schuldgevoel drukt hij uit met veel kruistekens. Hij verzekert me dat hij alleen heeft geschoten om zelf kans te maken op overleving. Zijn ontsnapping aan het front noemt hij een groot wonder. In zijn eentje liep hij zo’n duizend kilometer door de steppen en bossen naar de zon in zijn vaderland. Ik bedenk dat je zoiets alleen maar kunt overleven als je persoonlijk afgehard bent door de grond waarop je loopt. 

Hij is een flinke boer met drie koeien, twee varkens, een paard en veertig schapen. Net als de andere boeren brengt hij ieder jaar de schapen begin mei naar het dorpscentrum waar, Vasile de herder, een grote kudde samenbrengt. Met deze kudde, die dus gemeenschappelijk eigendom is, trekt de herder vier maanden lang over de heuvels rond Moliset. Wie een aandeel heeft in die kudde heeft recht op een evenredig deel van de melkopbrengst. Daarom zoekt Ion met zijn buren de schapen regelmatig op om te melken. Soms blijft hij Vasile een paar nachten gezelschap houden. Schapen worden als huisdieren gekoesterd. Nu gaat hij naar binnen. Als hij terugkomt zet hij een groot bord schapenkaas voor mijn neus. Volgens hem is hij in goede gezondheid zo oud geworden dank zijn de schapenkaas. Hij vertelt me dat hij als baby en kleuter de melk rechtstreeks uit de schapenuier dronk.

 Bunica Ana komt naar buiten en steekt het oude butagasfornuis aan. Er komt een emmer met varkensvet tevoorschijn en daarvan gaan enkele grote lepels in een pan. Onder een doek heeft Bunica een grote bal brooddeeg laten rijzen die ze in een flink aantal kleine hompen verdeelt. Elk hompje brooddeeg, rolt zij vermengd met droge feta, uit tot een pannenkoek die in het hete vet wordt gelegd. Deze gebakken broodschijf wordt placinta genoemd. Placinta’s zijn in de cafetaria’s van de grote stad te koop in vele hartige en zoete varianten. Ze ontbreken op geen enkel Roemeens feest.

 Papa Emil werkt als kraanmachinist in de wegenbouw en komt alleen in het weekend thuis. Emil heeft samen met vader Ion en zijn twee zonen naast het ouderlijk huis een nieuwe woning gebouwd. Daar woont hij met zijn vrouw Suzanna en hun zoons Nicolai en Petrus. Het nieuwe huis is zo gebouwd dat ze vanaf het balkon uitzicht hebben over het dal, het dorp, het klooster en het kerkje. Suzanna trouwde twintig jaar geleden met Emil toen zij zestien jaar oud was. Hun jongens zijn nu 17 en 19 jaar. Nicolai wil geestelijke worden maar hij mag zijn noviciaat niet in het klooster van Moliset vervullen. Aanstaande kloosterlingen mogen in de twee jaren, waarin zij zich voorbereiden op de eeuwige gelofte, hun familie niet zien. Daarom is Nicolai niet in Moliset maar in Cluj geplaatst. Het is een soort proefperiode. Aan het eind daarvan wordt besloten of hij de theologiestudie in Polen, Frankrijk of Italie mag gaan doen. Bunic en Bunica zijn heel trots op hun kleinzoon. Moeder Suzanna mist hem in stilte. 

Emil mag trots zijn op zijn Suzanna die met haar 36 jaar een prachtige vrouw is. Zij heeft tijdens lange koude winteravonden van haar Bunica geleerd om te spinnen, te weven en te borduren. Van de grof geweven witte katoen naait ze jurken en voor de mannen broeken met een soort lange overhemden. Suzanna is een ware kunstenares geworden in het versieren van deze traditionele kleding met borduurpatronen en ragfijne kraaltjes in diverse kleuren. Bij haar huwelijk droeg zij dezelfde jurk waarin haar moeder is getrouwd. In haar huis staan kisten met de mooiste traditionele kledingstukken. Suzanna heeft aan Trudi en mij trots haar collectie geshowd. Toen ik naar de prijs informeerde verzekerde ze dat ze er absoluut niets van wilde verkopen. Daarvoor gingen deze met zorg vervaardigde familiestukken haar teveel aan het hart. 

De kunst van het naaien en borduren wordt niet alleen doorgegeven aan de meisjes. Ook de jongens werken ijverig mee. Marian vertelde me dat ook hij de liefde voor het versierwerk heeft gekregen van zijn bunica. Toen ons duidelijk werd dat Marian de wandkleden en het altaarlinnen in het kerkje en de kapel zelf met de hand heeft gemaakt hebben we een uitstekende elektrische naaimachine voor hem geregeld. 

Kort voor mijn terugreis gebeurde er iets waardoor ik me tot op de dag van vandaag opgelaten voel. Kennelijk had ik nog niet goed begrepen hoe diep gastvrijheid in de Roemeense cultuur geworteld is. In het klooster werd een pakket bezorgd. De inhoud bestond uit een mooi geborduurd traditioneel mannenkostuum dat me perfect bleek te passen. Toen ik na de winter weer kwam werd een tweede pakket gebracht met een jurk voor Trudi.  Wat zal Suzanna later een prachtige bunica worden.